Tuesday, November 27, 2007

ΤΑΚΗΣ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗΣ

"...Σήμερα ο Τάκης Βαρβιτσιώτης είναι ένας από τους μεγάλους του Νεοελληνικού Παρνασσού. Θα λέγαμε ο μόνος που κρατάει τις Θερμοπύλες της Νεοελληνικής Ποίησης, αμόλευτη από εμπορικές διαφημίσεις και σκοπιμότητες. Με την ευκαιρία της απονομής σ' αυτόν του σημαντικού Βαλκανικού Βραβείου «Αίμος» το περιοδικό μας έκαμε μια συζήτηση μαζί του: για το πώς βλέπει την Ποίηση στον σημερινό κόσμο του τεχνοκρατικού πολιτισμού και τί σχέση έχει η Ποίηση με την Πολιτική και τη Θρησκεία.
- Κύριε Βαρβιτσιώτη, ευχαριστούμε που δεχθήκατε να κάνουμε αυτή τη συνομιλία.
- Ξέρετε, εκτιμώ πολύ τους πνευματικούς αγώνες της «Πνευματικής Ζωής».
- Τί είναι ποίηση;
- Έχω επανειλημμένα απαντήσει σε αυτό το ερώτημα και επαναλαμβάνω: Νομίζω πως δεν υπάρχει κανένας ορισμός για την ποίηση. Την απάντηση την δίνει κάθε ποιητής με το έργο του. Γιατί όπως έχω πει και άλλοτε, η ποίηση είναι μια κατάσταση μαγείας, κάτι άρρητο, μια «άρρητη γέννηση», για να αναφερθώ στον τίτλο ενός ποιήματος μου, μια εισδοχή στην εποχή του θαυμαστού. Και η πίστη μου αυτή γίνεται όλο και περισσότερο αδιάλλακτη όσο μέρα με τη μέρα εξακριβώνω πως είναι η μοναδική προσωπική έκφραση που απομένει ακόμα, η έσχατη, αν θέλετε, επιβεβαίωση μιας ανθρώπινης ευγένειας μέσα σ' αυτόν τον θρίαμβο της ανωνυμίας και του τεχνοκρατικού πολιτισμού, που ζούμε, ο πιο καίριος, υπεύθυνος και ιερός λόγος που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος στο χείλος της αβύσσου ή στην κορυφή της πιο απίθανης ευτυχίας.
Τελικά η ποίηση δεν παύει να υπάρχει και δεν θα πάψει να υπάρχει, όσο και αν φαίνεται ζοφερό το μέλλον, παρά μονάχα, αν εξαφανιστεί ο άνθρωπος.
- Ο λυρισμός, ποια θέση έχει στην εποχή μας; Μπορεί να την εκφράσει, ή μήπως είναι πολύ σκληρή για να συμβεί κάτι τέτοιο;
- Δυστυχώς η εποχή μας, αποτρόπαιη και απάνθρωπη δεν παρέχει καμιά δυνατότητα επιβίωσης του λυρισμού. Αντίθετα ευνοεί να γράφονται αντι-ποιήματα και αυτά φαίνεται την εκφράζουν.
- Ποιους ποιητές διαβάζετε; Έχετε ιδιαίτερη προτίμηση στη λατινοαμερική ποίηση και γιατί;
- Διαβάζω πολλούς ποιητές από όλο τον κόσμο, όπως βέβαια και Έλληνες που βρίσκονται πάντα στην παγκόσμια πρωτοπορία. Να παραθέσω ονόματα; Θα ήταν ένας απέραντος κατάλογος. Αρχίζοντας από τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε, τον ασύγκριτο αυτό άγγελο της νύχτας και τα μεγάλα ονόματα των Μπωντλαίρ, Μαλλαρμέ, Ρεμπώ, Βερλαίν, θα έφθανα έως τον κορυφαίο ίσως ποιητή του περασμένου αιώνα, τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε και θα συνέχιζα με τους σπουδαίους νεότερους ποιητές: Απολλιναίρ, Ρεβερντύ, Ελυάρ, Σαιν Τζων Περς, Πάουλ Τσέλαν, Ντύλαν Τόμας, Οκτάβιο Πας, Λόρκα, Αλμπέρτι, Χιμένεθ, για να καταλήξω στις ανυπέρβλητες μορφές του Χαίντερλιν, του Νοβάλις, του Κητς και του Σέλλεϋ..."

Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Τάκη Βαρβιτσιώτη στον Γιώργο Πολ. Παπαδάκη που δημοσιεύεται στο Λέξημα.

Για να διαβάσετε το πλήρες κείμενο ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ

Sunday, November 25, 2007

Στις αμμουδιές του Ομήρου



Συλλογική παρουσίαση (7)
Στις αμμουδιές του Ομήρου


Παρουσιάζονται : Διονύσιος Σολωμός, ποιήματα και πεζά, με επιμέλεια Δημήτρη Δημηρούλη - Ελένη Καρασσαβίδου - Γρηγορία Πούλιου - Κώστας Ριζάκης...

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ,

Έργα, ποιήματα και πεζά

Εισαγωγή - επιμέλεια - σχόλια : Δημήτρης Δημηρούλης

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Σαστίζ' η γη κι η θάλασσα κι ο ουρανός το θάμα,

το μέγα πολυκάντηλο μες το ναό της φύσης

κι αρμόζουν διάφορο το φως χίλιες χιλιάδες άστρα

χίλιες χιλιάδες άσματα μιλούν και κάνουν ένα.

Με αφορμή τα 150 χρόνια από το θάνατο του Σολωμού, κυκλοφόρησε πρόσφατα η σχολιασμένη έκδοση με το σύνολο των έργων του, των παραλλαγών και των σημειώσεων που το συνοδεύουν, με την επιμέλεια του Δημήτρη Δημηρούλη.

Με λογισμό και μ' όνειρο, ο ποιητής,

με σεβασμό και γνώση, ο επιμελητής,

παραδίδει στους αναγνώστες και στο χρόνο το σύνολο του έργου που αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο στην ιστορία της νεοελληνικής ποίησης.

Θ' αντιπαρέλθω εν συντομία τις κραυγές και τους ψιθύρους, με τα υποτιθέμενα άδολα ψευτοδιλήμματα, για την προσφορά και τη σημαντικότητα του έργου στη σύγχρονη ελληνική ποίηση, καθώς θεωρώ ότι προέρχονται από ανθρώπους και από χώρους που θα επιθυμούσαν να υπάρχει μόνο ως κονσέρβα ο Σολωμός, για να μπορούν οι ίδιοι να υπάρξουν. Σε αυτούς, άλλωστε, είχε απαντήσει ο Οδυσσέας Ελύτης, στο Άξιον Εστί, με τους στίχους :

Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,

όπου και να θολώνει ο νους σας,

μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Στα θετικά της νέα αυτής έκδοσης, εκτός των άλλων, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και το εισαγωγικό κείμενο του επιμελητή. Κείμενο που βοηθά τον αναγνώστη να κατανοήσει το όλο «κλίμα» αυτού που ονομάζουμε σολωμικό έργο. Και αντί άλλου σχολίου παραθέτω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του εισαγωγικού κειμένου :«Στο ερώτημα ποια είναι η καλύτερη μέθοδος για την έκδοση των σολωμικών κειμένων δεν μπορεί να δοθεί γενική απάντηση με καθολική εφαρμογή. Εξαρτάται από την εποχή και τις επιδιώξεις του εκδότη. Το βέβαιο είναι ότι θα ήταν χρήσιμο να έχουμε σοβαρές απόπειρες τόσο για μια φιλολογική όσο και για μια χρηστική έκδοση του Σολωμού. Δεν πρόκειται να είναι οριστικές, αλλά θα βοηθήσουν στη προσέλκυση του αναγνωστικού κοινού, τώρα που και ο εθνικός ποιητής, αλλά και η ποίηση ως ποίηση, το έχουν ανάγκη περισσότερο από κάθε άλλη φορά.» (σε56) .......

Απόσπασμα από την 7η συλλογική παρουσίαση βιβλίων ποίησης στο Λέξημα.

Για να διαβάσετε όλο το κείμενο πατήστε ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ

Saturday, November 24, 2007

"Τι γνωρίζω": Περί θρησκείας και άλλων δαιμονίων

Μετά από ένα μήνα σχεδόν γράφω για τα υπόλοιπα βιβλία που πήρα από τι σειρά «Τι γνωρίζω» που μοιράζει το καθημερινό Βήμα. Τα βιβλία αυτά είναι «Βουδισμός», «Ινδουισμός», «Ο σύγχρονος Ιουδαϊσμός», «Τρομοκρατία», «Ψυχανάλυση».
Σε σχέση με τον τόμο για το Ισλάμ οι μεταφράσεις ήταν καλύτερες, όμως η επιμέλεια ήταν οπωσδήποτε ανύπαρχτη, και σίγουρα δεν υπήρξε διόρθωση, όχι μόνο από τον μεταφραστή, που φαίνεται ότι δεν ξαναδιάβασε το κείμενό του, αλλά και από επαγγελματία διορθωτή. Έτσι μόνο μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός από κάποιες λέξεις να λείπει ένα γράμμα, ενώ σε άλλες να περισσεύει.
Δεν θα ήθελα να γυρίσω στις τσεκαρισμένες σελίδες και στις υπογραμμίσεις για να μεταφέρω εδώ τα πιο ενδιαφέροντα που διάβασα, γιατί θα κατανάλωνα πολύ χώρο. Θα μεταφέρω απλά κάποιες σκέψεις που έκανα αφού τα διάβασα.
Διαβάζοντας για τον Ινδουισμό συνειδητοποίησα ότι είναι μια θρησκεία που μοιάζει πολύ με τον πολυθεϊσμό των προγόνων μας. Οι θεοί συνυπάρχουν, και οι πιστοί μπορούν να λατρεύουν όποιους θέλουν. Δεν θα καθίσουν να τσακωθούν για το ποιος είναι καλύτερος. Οι μονοθεϊστικές θρησκείες αντίθετα διεκδικούν το μονοπώλιο της θεϊκής εύνοιας και βλέπουν με καχυποψία, συχνά με εχθρότητα, τους οπαδούς άλλων δογμάτων. Η οργιαστική λατρεία του Βάκχου έχει επίσης κάτι κοινό με το Κάμα Σούτρα, που αποτελεί συστατικό στοιχείο σε κάποιες ινδουιστικές λατρείες
Ο φονταμενταλισμός, έκφραση αναζωπυρωμένου θρησκευτικού αισθήματος, αναπτύσσεται είτε στους κόλπους του επίσημου δόγματος (Ισλάμ) είτε κυρίως σαν αίρεση (Χριστιανισμός και Ιουδαϊσμός, αλλά και Ισλάμ. Γράψαμε για τους Ασασίνους). Από εκεί και ύστερα αρχίζει το μακελειό. Οι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι των επισήμων χριστιανικών δογμάτων αποτελούν μάλλον μικρό ποσοστό στο σύνολο των πιστών.
Τόσο ο Βουδισμός, αλλά κυρίως ο Ινδουισμός, αποτελούν σήμερα καταφύγιο σε πολλούς που ψάχνονται, ζητώντας την παρηγοριά που προσφέρει η θρησκεία. Ο Βουδισμός ήταν μια μόδα τον προηγούμενο αιώνα (Καζαντζάκης), τώρα η μόδα αυτή έχει περάσει στον Ινδουισμό. (Χάρε Κρίσνα, Σάιντ Μπάμπα κ.λπ.).
Το βιβλίο για την τρομοκρατία ήταν αρκετά καλό. Αμερόληπτο (σχεδόν, γιατί ο Γάλλος συγγραφέας έχει μια μικρή προκατάληψη για τους αλγερινούς τρομοκράτες κατά τον αγώνα για την απελευθέρωση), δίνει μια αρκετά αντικειμενική εικόνα της κατάστασης. Βαφτίζουμε τρομοκράτη τον εχθρό, ενώ ο φίλος είναι αγωνιστής της ελευθερίας, επαναστάτης, κ.λπ. Χρησιμοποιούμε λέξεις με αρνητικές και θετικές συνυποδηλώσεις (ή συνδηλώσεις, θα συμφωνήσουμε καμιά φορά πώς να μεταφράσουμε τον όρο connotation;), ανάλογα, για να εκφράσουμε το ίδιο πράγμα. Μόνο εμείς οι Έλληνες δεν διστάσαμε να περιβάλλουμε με θετικές συνυποδηλώσεις τους κλέφτες, όχι των επικουρικών ταμείων αλλά αυτούς που πολέμησαν τους τούρκους.
Το βιβλίο για την ψυχανάλυση, πολύ καλογραμμένο, το διάβασα για να φρεσκάρω γνώσεις. Πιστεύω ότι από όλες τις σχολές ψυχολογίας η ψυχανάλυση έριξε το περισσότερο φως πάνω στις ψυχικές διεργασίες, και οι προσεγγίσεις μου στα λογοτεχνικά κείμενα οφείλουν πολλά στην ψυχαναλυτική κριτική.

Μπάμπης Δερμιτζάκης, 24-11-2007

Monday, November 12, 2007

Dominique Sourdel, Ισλάμ

Για να μη σκεπάσω με δικό μου κείμενο χθεσινή ανάρτηση, το δημοσιεύω στο blog μου, στο οποίο παραπέμπω
http://hdermi.blogspot.com/2007/11/dominique-sourdel.html

Sunday, November 11, 2007

Σμήνος

Το Σμήνος, ο Potter, o DaVinci... και τ' αποδέλοιπα


<< Μόλις ολοκλήρωσα την ανάγνωση του μυθιστορήματος «Το Σμήνος» του Γερμανού Φρανκ Σέτσινγκ και αισθάνομαι αδήριτη την ανάγκη να γράψω κάποια σχόλια για το βιβλίο, όχι τόσο για να κάνω μια κριτική ανάλυση του ίδιου του έργου (κριτικός λογοτεχνίας δεν είμαι εξάλλου), όσο για να εκφράσω την αγωνία μου για το αδιέξοδο του σύγχρονου μυθιστορήματος και του αγοραίου λόγου, από την οπτική γωνία ενός απλού αναγνώστη… ή, ακολουθώντας μια λιγότερο απόλυτη και δογματική στάση, να επισημάνω τη νέα τροπή που έχει πάρει η σύγχρονη λογοτεχνία. Με τι έχουμε να κάνουμε εδώ, λοιπόν; Αντιμετωπίζουμε άλλη μια περιπέτεια μυστηρίου και φαντασίας που έτυχε ευρείας αποδοχής από το διεθνές βιβλιόφιλο κοινό και «οφείλουμε» κι εμείς να τη διαβάσουμε για να τροφοδοτήσουμε την ψευδαίσθηση ότι παραμένουμε μες στα πράγματα και τις εξελίξεις της διεθνούς λογοτεχνίας… ή μάλλον του φαινομένου: best seller. Με άλλα λόγια, «οφείλουμε» να μπούμε κι εμείς μες στο «σμήνος» των απανταχού της γης αναγνωστών και να ακολουθήσουμε την πορεία αυτού του «σμήνους», όπου κι αν κατευθύνεται. Το φαινόμενο έχει ως εξής: Υπάρχει μια κρίσιμη μάζα «αναγνωστών της παραλίας» που μετατρέπει ένα νεοεκδοθέν βιβλίο σε best-seller για λόγους που αρχικά είναι μυστήριοι και σκοτεινοί, μα που –αν κάποιος με σχολαστική διάθεση και γνώσεις βασικής Ψυχολογίας καταπιαστεί να αναλύσει- αίφνης γίνονται όλο και πιο ξεκάθαροι και έκδηλοι υπό το φως της απλής λογικής. Στη συνέχεια έχουμε το φαινόμενο του «καταρράκτη»: η κρίσιμη αυτή μάζα που απαιτείται για τη μετατροπή ενός βιβλίου σε best-seller συνιστά τον πυρήνα και συμπαρασύρει με γεωμετρική πρόοδο και άλλους αναγνώστες σχηματίζοντας ένα συσσωμάτωμα. Το συσσωμάτωμα δρα ενισχυτικά στην προσκόλληση και άλλων αναγνωστών γύρω του και σχηματίζει έναν όγκο. Κι ο όγκος αυτός μεγαλώνει τόσο πολύ που νομοτελειακά δεν μπορεί να αυτοσυντηρηθεί και τελικά αρχίζει να διαλύεται σιγά – σιγά για να αφήσει τον αμερόληπτο χρόνο να τον χωνέψει στο διάβα του και να του προσδώσει τις πραγματικές διαστάσεις που θα έπρεπε εξαρχής να έχει. Θα αναρωτηθεί κανείς: «Μα γιατί είναι τόσο κακό να διαβάζει κανείς κάτι που είναι στη μόδα; Εξάλλου, ακόμη και η ανάγνωση του χειρότερου βιβλίου είναι καλύτερη από τη μη-ανάγνωση». Και θα έχει δίκιο. Κανείς δεν είπε πως διαβάζοντας ένα βιβλίο όπως είναι «Το Σμήνος» χαραμίζει το χρόνο του. Τουναντίον, είναι μια ενασχόληση απείρως πιο εποικοδομητική και «ψυχ-αγωγική» από τα διάφορα shows και realities της τηλεόρασης. Υπάρχει, όμως, μια προϋπόθεση για την ορθολογική θέαση του βιβλίου αυτού (καθώς και κάθε άλλου παρόμοιας θεματολογίας): η κριτική ματιά και η μερική αποδοχή των κεντρικών ιδεών του βιβλίου. Στη διεθνή λογοτεχνία των τελευταίων λίγων ετών ζήσαμε διαφόρων ειδών μαζικές τάσεις που κατέληγαν σε υστερικές κοσμοθεωρήσεις πυροτεχνηματικής διάρκειας. Δεν θα πάω πολύ πίσω στο χρόνο, παρά μόνο όσο φτάνει με μια μικρή δρασκελιά η μνήμη μου… >>

Απόσπασμα από την ενότητα : Μια κρίση - κριτική για το "Σμήνος", τον "Harry Potter" τον "Κώδικα DaVinci"... και τ' αποδέλοιπα φρούτα της σύγχρονης λογοτεχνίας, που είναι δημοσιευένη στο forum του lexima.gr

Για να διαβάσετε όλο το κείμενο του μέλους PanosSim αλλά και τις ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις ΠΑΤΗΣΤΕ ΕΔΩ

Σημ. 1) εκεί μπορείτε να γράψετε τις δικές σας τοποθετήσεις για το θέμα
2) με την ευκαιρία και εκ μέρους της συντακτικής ομάδας του Λέξημα, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το λογοτεχνικό περιοδικό Λέξημα ΔΕΝ έγινε για να ευλογήσουν τα γένια τους κάποια συγκεκριμένα άτομα, αλλά, για να δωθεί ένα νέο βήμα σε ανθρώπους που έχουν να πούν κάτι νέο και ουσιαστικό και η κύρια φροντίδα της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού είναι να εξετάζει την ύπαρξη "επιχειρηματολογίας" στο προς δημοσίευση υλικό.