Βιβλιοπαρουσίαση πεζογραφίας: Νορβηγικό Δάσος του Χαρούκι Μουρακάμι

Η Μαργαρίτα Καρλαύτη παρουσιάζει για το Λέξημα και την κατηγορία της "πεζογραφίας" το "Νορβηγικό Δάσος" του Χαρούκι Μουρακάμι σε μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου και τις εκδόσεις Ωκεανίδα.
Διαβάστε ένα απόσπασμα:


Το λέει ξεκάθαρα ο Τόρου Βατανάμπε. Γράφει τις αναμνήσεις του δεκαοκτώ χρόνια μετά τα γεγονότα, φοβούμενος πως οι μισοσβησμένες του μνήμες συνεχίζουν να ξεθωριάζουν και να σβήνουν στιγμή τη στιγμή. Γράφει με την απελπισία του πεινασμένου που ρουφάει άψυχα κόκαλα προκειμένου να κρατήσει την υπόσχεση που έδωσε στη Ναόκο τότε... Να μην την ξεχάσει ποτέ. (σελ 21)

Το σπουδαίο Iάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι τον γνωρίσαμε στην Ελλάδα κυρίως από το βιβλίο του «Το κουρδιστό πουλί» που έχω επίσης παρουσιάσει στο Λέξημα στις 9/2/06 (http://www.lexima.gr/lxm/read-143.html) με αρκετά στοιχεία για το συγγραφέα. Όμως το «Νορβηγικό Δάσος» είναι προγενέστερο και είναι το βιβλίο που τον έκανε ευρέως γνωστό στην Ιαπωνία.
Το «Νορβηγικό Δάσος» δεν έχει τις μεταφυσικές προεκτάσεις που έχει το «Κουρδιστό Πουλί», αλλά και εδώ ο συγγραφέας αφήνει κάποια υπονοούμενα μεταφυσικών εμπειριών ή παιχνιδιών του μυαλού. Η ιστορία του βιβλίου όπως ήδη έγραψα είναι οι αναμνήσεις του Τόρου Βατανάμπε από τα φοιτητικά του κυρίως χρόνια.

Η διήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και ο Βατανάμπε ξεκινάει με τη βαθιά φιλία που τον ένωνε με το ζευγάρι Κιζούκι και Ναόκο στα εφηβικά του χρόνια και την απώλεια που βίωσε, όταν ο αγαπημένος του φίλος Κιζούκι έβαλε τέρμα στη ζωή του, χωρίς να υπάρχει κανένας προφανής λόγος και χωρίς καμιά εξήγηση. «Τη νύχτα που πέθανε ο Κιζούκι, ο θάνατος έπαψε να είναι το αντίθετο της ζωής και βρέθηκε ξαφνικά εδώ μέσα μου. Πάντα ήταν εδώ και όσο κι αν προσπαθούσα δε θα μπορούσα πια να το ξεχάσω. Εκείνη τη νύχτα του Μαΐου, ο θάνατος πήρε μαζί του μαζί με τον δεκαεπτάχρονο Κιζούκι και κάτι από μένα» (σελ 48).
Στη συνέχεια ο Βατανάμπε μας διηγείται περιστατικά από τη ζωή του ως φοιτητής, μας μιλάει για το Λοχία, τον ιδιόρρυθμο συγκάτοικό του, που του εξασφάλιζε διασκεδαστικές ιστορίες, το γοητευτικό και χαρισματικό συμφοιτητή του Ναγκασάβα και την μάλλον άδικη για τη Χατσούμι σχέση που είχε συνάψει μαζί του. Συνεχίζει αναπτύσσοντας τη σχέση που είχε με τη Ναόκο, τους περιπάτους και τις συζητήσεις τους, προτού αυτή εγκαταλείψει την πόλη και αποφασίσει να αποσυρθεί σε ένα παράξενο μέρος-κλινική προκειμένου να ξαναβρεί τις ισορροπίες της, για να μπει τέλος ακόμα ένα πρόσωπο στη ζωή του και στη διήγησή του, η Μιντόρι.
Κατά την απουσία της Ναόκο, ο Βατανάμπε πιάνει φιλίες με μια συμφοιτήτριά του, τη Μιντόρι Κομπαγιάσι, που έκαναν μαζί το μάθημα της Ιστορίας του θεάτρου. Η γήινη, όλο ζωντάνια, αυθόρμητη Μιντόρι με τις παράξενες επιθυμίες και απορίες, είναι το ακριβώς αντίθετο της εύθραυστης και αέρινης Ναόκο. Ενώ κατά τις επισκέψεις του στο μέρος που φιλοξενείται η Ναόκο, γνωρίζει τη συγκάτοικό της, τη Ρέικο που και αυτή έχει να διηγηθεί μια παράξενη ιστορία για το πώς κατέληξε σ' αυτό το μέρος.

Και σε αυτό το βιβλίο ο Μουρακάμι ακολουθεί το προσφιλές του ύφος γραφής χωρίς προσχέδιο, με πολλές λεπτομέρειες στις αφηγήσεις του, που παρότι δεν προσφέρουν στην πλοκή, καταφέρνουν να μας βυθίσουν στον κόσμο και στην ψυχολογική κατάσταση των ηρώων. Έτσι, ο Μουρακάμι χωρίς να υπογραμμίζει συγκεκριμένα γεγονότα ή να τραβάει την προσοχή μας από τις ιστορίες, όσο εμείς βρισκόμαστε βυθισμένοι σ' αυτές και τις λεπτομέρειες που παραθέτει, κάνει αναφορές στα θέματα που τον απασχολούν, όπως ο θάνατος, η απώλεια, η ψυχολογική διαταραχή, οι ερωτικές σχέσεις, και αφήνει τους αναπάντητους προβληματισμούς του να φωλιάσουν μέσα μας, σχεδόν χωρίς να το πάρουμε είδηση.

Το βιβλίο πήρε τον τίτλο «Νορβηγικό Δάσος» λόγω του τραγουδιού των Beatles “Norwegian wood”. Παραθέτω τους στίχους για δύο λόγους. Πρώτον γιατί παρόλο που δεν αναφέρονται πουθενά στο βιβλίο, περιγράφουν κάποιες σκηνές, ατάκες ή προβληματισμούς του και δεύτερον για να επισημάνω την εμφάνιση -ή την εξαφάνιση αν προτιμάτε- του «πουλιού».
I once had a girl
Or should I say she once had me
She showed me her room
Isn't it good Norwegian wood?

She asked me to stay
And she told me to sit anywhere
So I looked around
And I noticed there wasn't a chair

I sat on a rug biding my time
drinking her wine
We talked until two and then she said
"it's time for bed"

She told me she worked
in the morning and started to laugh
I told her I didn't
and crawled off to sleep in the bath

And when I awoke I was alone
This bird had flown
So I lit a fire
Isn't it good Norwegian wood?

Στο «Νορβηγικό Δάσος» ο Μουρακάμι κάνει κάποιες αναφορές που ενδεχομένως περνάνε απαρατήρητες, αλλά ο προσεκτικός αναγνώστης τις αναγνωρίζει περισσότερο ανεπτυγμένες στο «Κουρδιστό πουλί». Για παράδειγμα στη σελ. 230 ο Βατανάμπε βλέπει ένα όνειρο. «...σε κάθε κλαδί σε κάθε δέντρο ήταν γατζωμένα μικρά πουλιά. Το βάρος τους εμπόδιζε τα κλαδιά να κουνηθούν στο αεράκι. Βρήκα ένα ξύλο και χτύπησα το πιο κοντινό κλαδί για να διώξω τα πουλιά και να το ελευθερώσω. Δεν έφυγαν. Αντί να πετάξουν, έγιναν σιδερένια και έπεσαν στο χώμα.» και στη σελ. 344 ο Βατανάμπε γράφει: «...κι εγώ κουρντίζω κάθε πρωί τον εαυτό μου. Από την ώρα που σηκώνομαι, πλένω τα δόντια μου, ξυρίζομαι, τρώω το πρωινό μου, ντύνομαι, φεύγω από την εστία και φτάνω στο πανεπιστήμιο, έχω γυρίσει το κουρντιστήρι μου περίπου 36 φορές... Μπορώ και γυρίζω το κουρντιστήρι μου κάθε πρωί επειδή σε σκέφτομαι... Σήμερα είναι Κυριακή. Τις Κυριακές δεν κουρντίζω τον εαυτό μου»

Σ' αυτό το βιβλίο κάνουν την εμφάνισή τους και κάποιες αλλόκοτες παρομοιώσεις, που μου θυμίζουν λίγο το στυλ του Τομ Ρόμπινς. Στη σελ. 400:
«Τι θα πει στ'αλήθεια όμορφη;» «Θα πει πως η ομορφιά σου γκρεμίζει βουνά και στερεύει θάλασσες». «Μου αρέσεις πολύ Μιντόρι. Πάρα πολύ. Σαν αρκουδάκι της άνοιξης» Στη σελ 448: «Το κούρεμά σου είναι φοβερό. Τόσο φοβερό που θα μπορούσε να κόψει όλα τα δέντρα σε όλα τα δάση του κόσμου» Σελ. 458: «Πόσο πολύ μ' αγαπάς;» «Τόσο που να λιώσουν όλες οι τίγρεις του κόσμου και να γίνουν βούτυρο»
Όμως κάνουν την εμφάνισή τους και κάποιες γαστριμαργικές απολαύσεις, όπως παραδοσιακοί ριζοκεφτέδες γεμιστοί με ξινό ουμεμπόσι και τυλιγμένοι με νόρι, τεμπούρα και ρύζι με πράσινα φασολάκια, κοτόπουλο τεριγιάκι, πιτάκια με φύκια και τηγανητό τόφου, σούσι με ψάρι, σουκιγιάκι -μοσχαρίσιο κρέας πράσινα κρεμμύδια, μακαρόνια, ψητό τόφου και λαχανικά-, ψητή πάπια, γλώσσα φιλέτο κ.α.
Όπως σε όλα τα βιβλία του Μουρακάμι παρούσα είναι και η μουσική. Στο «Νορβηγικό Δάσος» γίνονται πάμπολλες αναφορές σε πολλά τραγούδια και μουσικούς. Χένρι Μαντσίνι -Dear heart, Μπραμς Τέταρτη Συμφωνία, Μπιλ Έβανς, Μπαχ-Φούγκα, Μπιτλς - Michelle, Nowhere man, Julia, Norwegian wood, Μπερτ Μπακάρα, Λένον, Μακ Κάρτνι, Τζιμ Μόρισον, Τελόνιους Μονκ, Ορνέτ Κόλμαν, Μπαντ Πάουελ, Αντόνιο Κάρλος Τζομπίμ, Ραβέλ, Ντεμπισί, Μπομπ Ντίλαν, Ρέι Τσαρλς κ.α
Γίνονται όμως και αναφορές σε βιβλία και συγγραφείς, που ενώνουν, χωρίζουν, χαρακτηρίζουν, ή απλώς διαβάζονται αναλόγως της διάθεσης. «Ο κένταυρος», «Ο μεγάλος Γκάτσμπι», «Φύλακας στη σίκαλη», «Πόλεμος και Ειρήνη», «Μαγεμένο βουνό», «Κάτω απ τον τροχό», «Κεφάλαιο», Τρούμαν Καπότε, Τζον Άπνταϊκ, Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ, Ρέιμοντ Τσάντλερ, κ.α.
(απόσπασμα)

Για να διαβάσετε ολόκληρη την παρουσίαση στο Λέξημα κάντε κλικ εδώ