Βιβλιοπαρουσίαση Πεζογραφίας - Αμερικάνικη Φούγκα του Αλέξη Σταμάτη

H Εύη Οικονομίδου παρουσιάζει στο Λέξημα και την κατηγορία Πεζογραφία το βιβλίο "Αμερικάνικη φούγκα" του Αλέξη Σταμάτη από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σελ. 403. Διαβάστε ένα απόσπασμα:



Ο Αλέξης Σταμάτης για τον αναγνώστη που διαβάζει ελληνική λογοτεχνία είναι γνωστός και πετυχημένος συγγραφέας και δεν νομίζω φυσικά ότι χρήζει ιδιαίτερων συστάσεων. Έχω ήδη παρουσιάσει στο lexima.gr παλαιότερο μυθιστόρημά του, το δεύτερο σε σειρά έκδοσης, το Μπαρ Φλωμπέρ, στην κατηγορία Πεζογραφία όπου μπορείτε να ανατρέξετε και να το διαβάσετε.
Επίσης, στην κατηγορία Συνεντεύξεις ήδη μας έχει δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που του έθεσα και πρόθυμα ανταποκρίθηκε προς αυτή την κατεύθυνση.

Γοητευτική η γραφή του σε κάθε του βιβλίο. Από αυτό τον κανόνα δεν θα μπορούσε να ξεφύγει και στο τελευταίο του μυθιστόρημα, την Αμερικάνικη φούγκα. Παρόντα κι εδώ τα γνωστά στοιχεία - αγάπες του: τα μότο γνωστών συγγραφέων, μουσικά κομμάτια, ειδικά ο Bob Dylan, αλλά και ο κινηματογράφος, ειδικά ο Αντονιόνι.

Ο ήρωας είναι Έλληνας συγγραφέας που βρίσκεται στο χειρότερο τέλμα της προσωπικής, συναισθηματικής, επαγγελματικής και συγγραφικής ζωής του. Ψάχνεται, έχει μπλεχτεί στις αδιέξοδες ατραπούς του μυαλού και της μνήμης του. Στέρεψε από δημιουργικότητα. Κι ακριβώς τότε είναι που τον προσκαλούν τυχαία σε πανεπιστημιακό πρόγραμμα δημιουργικής γραφής στις μεσοδυτικές ΗΠΑ για τρεις μήνες. Θα πάει, αφού απώτερος σκοπός ήταν:
Την ήθελε ξανά αυτή την αίσθηση. Να γράψει ξανά λογοτεχνία, μυθιστόρημα, κάτι έξω από την εφημερίδα.
Η Αμερική θα γίνει μία αποκάλυψη γι΄αυτόν, η Αμερική της εκλογικής αναμέτρησης μεταξύ του Μπους και του Κέρι. Εκεί θα χάσει τον εαυτό του, ή μήπως θα τον βρει; Το πολύπλευρο και πολυεπίπεδο ταξίδι αρχίζει.

Μέσα από τα φαντάσματα της μνήμης που τον στοιχειώνουν και ενός βασανιστικού παρελθόντος θα ωθηθεί να χάσει την ταυτότητά του, να φύγει από τον παλαιό εαυτό του, να περιπλανηθεί στην αμερικάνικη ενδοχώρα σαν ήρωας road movie, να υποδυθεί κάποιον άλλο, να πάρει τη ζωή κάποιου άλλου άντρα μέσα από μία σειρά σημαδιών που θα τον καθοδηγούν και αποκαλύψεων, όσο εν δυνάμει επικίνδυνο μπορεί να αποβεί κάτι τέτοιο.

Έτσι ο συγγραφέας θα πάρει τη θέση του Μαρσέλο, του περίεργου τύπου με τη θεόσταλτη μαύρη Μάσταγκ. Θα γίνει ο ίδιος Μαρσέλο μετά τον θάνατο του ίδιου του Μαρσέλο, θα ιδιοποιηθεί την ταυτότητα του περίεργου άντρα. Αφού παίρνει τη θέση του, μπαίνει στην ζωή, στο σχέδιο και τους στόχους του νεκρού. Και μεταμορφώνεται. Αρχίζει το παιχνίδι της αυτογνωσίας. Παρ΄ όλη την εξάντληση, ένιωθε μία δύναμη μέσα του, μια έντονη ώθηση, σαν κάποιος να τον οδηγούσε να κάνει μια σειρά ενέργειες. Από δω και πέρα θα είναι ταυτόχρονα ο συγγραφέας-δημιουργός της ιστορίας αλλά και ο ήρωάς της που θα ζήσει έντονα, θα μπλεχτεί, θα κινδυνεύσει, θα προβληματιστεί, θα διδαχθεί, θα γνωρίσει περίεργους ανθρώπους και καταστάσεις περιπέτειας. Κάποιοι άνθρωποι που θα συναντήσει ή και αντικείμενα θα είναι καθοδηγητικοί και σημαδιακοί.

Γίνεται άλλος:
Στην ξένη μήτρα, μόνος του-δεν ήθελε ούτε φως. Σταδιακά. Να βγει έξω σταδιακά. Όπως αλλάζει κανείς δέρμα, περιμένοντας τα κύτταρα να αναπαραχθούν. Ένιωθε μουδιασμένος, παράξενα. Ο νέος του κόσμος υπάκουε σε καινούριες αρχές.

Νέα δεδομένα, νέοι δρόμοι, νέο υλικό λόγω του Μαρσέλο, νέες προοπτικές:
Ήταν σα να΄χε δύο έτοιμους, γερούς χαρακτήρες με εντυπωσιακά βιογραφικά.
Αφού επιλέγει τη ζωή του Μαρσέλο θα αποκτήσει και τις γνωριμίες του. «Ζει» τον ήρωά του, συγγραφέας και ήρωας λογοτεχνικός ταυτίζονται. Η Λόρα, το laptop του Μαρσέλο, η βαλίτσα του με το περίεργο περιεχόμενο, η περιπλάνησή του στην αμερικανική ενδοχώρα για να αποπερατώσει ό,τι υποσχέθηκε σε κάποιους, οι Ινδιάνοι Νάβαχο και η σοφία των μύθων τους, ο Φοίνιξ, οι διώκτες αποτελούν το υλικό που λίγο λίγο χρησιμοποιεί ο συγγραφέας-Μαρσέλο για να καθοδηγήσει τον εαυτό του-Μαρσέλο. Μιλάμε δηλαδή για ένα βιωμένο μυθιστόρημα με χαρακτήρες στερεούς και δυνατούς, για μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα.

Ο ήρωας-συγγραφέας που στην Ελλάδα θεωρείται νεκρός, στην Αμερική ζει ως Μαρσέλο και βιώνει μια μυθιστορηματική κυριολεκτικά ζωή, ζει ένα βιωμένο μυθιστόρημα, επιθυμώντας να ξαναγεννηθεί και να αποκοπεί από το παρελθόν για να βρει τον χαμένο παράδεισο. Ή, όπως παραθέτει μέσα στο βιβλίο φράση από το Σατανικοί στίχοι του Σάλμαν Ρούσντι Για να ξαναγεννηθείς, τραγούδησε ο Γκρίμπρεελ Φαρίστα, κατρακυλώντας απ΄ τους ουρανούς, πρέπει πρώτα να πεθάνεις.
Για να βρει τον εαυτό του πρέπει πρώτα να απολέσει τον παλαιό. Για να γράψει δυνατό μυθιστόρημα πρέπει να μπει μέσα σ΄ αυτό, ν΄ αναπνεύσει στις σελίδες του, να γίνει ο ίδιος ο ήρωας.
Μέσα απ΄ τη φοβερή περιπέτεια που βιώνει, ο ήρωάς του βγαίνει από μια χρόνια αδράνεια κι αρχίζει μια νέα ζωή.
Άλλωστε, να το θέσω κι έτσι, ένας από τους λόγους για τους οποίους ασχολούμαστε με την ανάγνωση της λογοτεχνίας δεν είναι και αυτός; Να βγαίνουμε, έστω και για λίγο από τη μονοδιάστατη ζωή μας, και μέσω των ηρώων των βιβλίων να ζούμε πιο πλούσια και πολυδιάστατα;
Αλλά από την άλλη έχουμε έναν συγγραφέα που ζει μέσα από τον ήρωά του παρά κάθεται να γράψει γι΄αυτόν. Είναι δημιουργός και θεατής του έργου του ταυτόχρονα.
Και η αποστολή του: Αυτό που όφειλε να κάνει τώρα ήταν να βάλει μια τάξη σ΄ αυτό το χάος. Να το οργανώσει. Εξάλλου, αυτή ήταν η δουλειά του ως συγγραφέα: να επιμελείται το χάος.

Καθώς προχωρούμε στις σελίδες του βιβλίου παρατηρούμε πως θίγονται θέματα που άπτονται της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας της Αμερικής. Μέσω των προσώπων του βιβλίου κριτικάρεται ολόκληρο το αμερικάνικο οικοδόμημα, απομυθοποιείται με σκάνδαλα. Σε κάποιο σημείο λέγεται: Η χώρα-ηγέτης του ελεύθερου κόσμου, είπε ειρωνικά.
Και μαζί το πιο αποπολιτικοποιημένο κράτος που υπάρχει.
Αφού στην ουσία κυβερνάνε οι επιχειρήσεις.
Σε άλλο σημείο μιλά για μια αμνησιακή χώρα που την ίδια στιγμή διεξήγε ακόμα έναν παράλογο πόλεμο στην άλλη άκρη της Γης.
Ένα κατηγορώ για το πολιτικό σύστημα της Αμερικής.

Και τι ήταν τελικά αυτός; Ένας φυγάς στο κέντρο μιας τρελής καταδίωξης, σ΄ έναν τρελό τόπο. Μια καταδίωξη στη «Χώρα της Ελευθερίας». Μια αμερικάνικη φούγκα.
Ο συνθέτης ήταν ο ίδιος. Δημιουργούσε στο χώρο και το χρόνο. Μόνο που αντί για νότες χρησιμοποιούσε λέξεις, έννοιες, συναισθήματα. Ύφαινε την ίδια του την πλοκή. Συνέθετε την αμερικάνική του φούγκα.
(απόσπασμα)


Για να διαβάσετε ολόκληρη τη βιβλιοπαρουσίαση κάντε κλικ εδώ